Bartolewscy z Łęcznej

[Paweł Fila]

Historia tych dwóch rodzin związana jest z rodzicami mojej Babci, Janiny z domu Bartolewskiej (1901-1997), córki Zasława Mariana Bartolewskiego ( 1851-1936) i Franciszki Nazarewicz (ok.1866-1938). Obie rodziny silnie związane z Lubelszczyzną, ale… przodek Aleksander Jan Mikołaj Bartolewski (ok.1816-1863) urodził się na Wileńszczyznie, w mieście Wisztyniec. I najstarsze ślady tam prowadzą.

Rodzice Aleksandra – Jan Bartolewski i Wilhelmina Biehahn. Złotorja – komora celna – także wskazują na Wileńszczyznę. Jak widać po tej informacji prasowej, rodzeństwo Aleksandra to Karolina i Henryk Władysław. W akcie urodzenia Aleksandra nazwisko panieńskie matki spolszczono na ”Bion”.
135 rubli - carskie władze były łaskawe dla wdowy po urzędniku państwowym, czego ich dzieci nie doceniły, o czym poniżej…

O Henryku Władysławie, urodzonym 1.11.1833 w Boguszach, parafii Św. Trójcy w Grajewie, pow. Szczuczyn, odnajdujemy wzmiankę w historii Powstania Styczniowego, a o jego dalszych losach – w aktach rosyjskich i publikacji W.A. Pawłowa.
Бартолевский Генрих
(1833-1874) &#1091;&#1095;&#1072;&#1089;&#1090;&#1085;&#1080;&#1082; &#1055;&#1086;&#1083;&#1100;&#1089;&#1082;.&#1074;&#1086;&#1089;&#1089;&#1090;&#1072;&#1085;&#1080;&#1103;. &#1053;&#1072;&#1093;&#1086;&#1076;&#1080;&#1083;&#1089;&#1103; &#1087;&#1086;&#1076; &#1085;&#1072;&#1076;&#1079;&#1086;&#1088;&#1086;&#1084; c 16 &#1084;&#1072;&#1088;&#1090;&#1072; 1874 &#1075;. &#1075;. &#1055;&#1088;&#1080;&#1075;&#1086;&#1074;&#1086;&#1088;: <&#1079;&#1072; &#1085;&#1072;&#1093;&#1086;&#1078;&#1076;&#1077;&#1085;&#1080;&#1077; &#1074; &#1096;&#1072;&#1081;&#1082;&#1077; &#1084;&#1103;&#1090;&#1077;&#1078;&#1085;&#1080;&#1082;&#1086;&#1074;, &#1083;&#1080;&#1096;&#1077;&#1085; &#1074;&#1089;&#1077;&#1093; &#1087;&#1088;&#1072;&#1074; &#1080; &#1089;&#1086;&#1089;&#1083;&#1072;&#1085; &#1085;&#1072; &#1087;&#1086;&#1089;&#1077;&#1083;&#1077;&#1085;&#1080;&#1077; &#1074; &#1084;&#1077;&#1085;&#1077;&#1077; &#1086;&#1090;&#1076;&#1072;&#1083;&#1077;&#1085;&#1085;&#1099;&#1077; &#1084;&#1077;&#1089;&#1090;&#1072; &#1057;&#1080;&#1073;&#1080;&#1088;&#1080;.. &#1055;&#1088;&#1086;&#1078;&#1080;&#1074;&#1072;&#1083; &#1074; &#1062;&#1080;&#1074;&#1080;&#1083;&#1100;&#1089;&#1082;&#1077;. &#1055;&#1088;&#1080;&#1073;&#1099;&#1083; &#1080;&#1079; &#1045;&#1085;&#1080;&#1089;&#1077;&#1081;&#1089;&#1082;&#1086;&#1081; &#1075;&#1091;&#1073;&#1077;&#1088;&#1085;&#1080;&#1080;. &#1042; &#1089;&#1074;&#1103;&#1079;&#1080; &#1089; &#1086;&#1090;&#1082;&#1072;&#1079;&#1086;&#1084; &#1085;&#1072;&#1079;&#1085;&#1072;&#1095;&#1080;&#1090;&#1100; &#1087;&#1086;&#1089;&#1086;&#1073;&#1080;&#1077; &#1074; &#1086;&#1073;&#1098;&#1103;&#1089;&#1085;&#1080;&#1090;&#1077;&#1083;&#1100;&#1085;&#1086;&#1081; &#1086;&#1090; 4 &#1080;&#1102;&#1083;&#1103; 1874 &#1075;. &#1087;&#1080;&#1096;&#1077;&#1090;, &#1095;&#1090;&#1086; &#1076;&#1077;&#1081;&#1089;&#1090;&#1074;&#1080;&#1090;&#1077;&#1083;&#1100;&#1085;&#1086;, &#1073;&#1091;&#1076;&#1091;&#1095;&#1080; &#1074; &#1045;&#1085;&#1080;&#1089;&#1077;&#1081;&#1089;&#1082;&#1086;&#1081; &#1075;&#1091;&#1073;&#1077;&#1088;&#1085;&#1080;&#1080; &#1087;&#1086;&#1089;&#1086;&#1073;&#1080;&#1103; &#1085;&#1077; &#1087;&#1086;&#1083;&#1091;&#1095;&#1072;&#1083;, &#1085;&#1086; &#1090;&#1072;&#1084; &#1073;&#1099;&#1083;&#1086; &#1074;&#1086;&#1079;&#1084;&#1086;&#1078;&#1085;&#1086; <&#1087;&#1088;&#1080;&#1080;&#1089;&#1082;&#1072;&#1090;&#1100; &#1084;&#1077;&#1089;&#1090;&#1086; &#1080; &#1089;&#1088;&#1077;&#1076;&#1089;&#1090;&#1074;&#1072; &#1082; &#1089;&#1091;&#1097;&#1077;&#1089;&#1090;&#1074;&#1086;&#1074;&#1072;&#1085;&#1080;&#1102;>, &#1074; &#1062;&#1080;&#1074;&#1080;&#1083;&#1100;&#1089;&#1082;&#1077; &#1078;&#1077; &#1085;&#1077; &#1089;&#1084;&#1086;&#1090;&#1088;&#1103; &#1085;&#1072; &#1074;&#1089;&#1077; &#1089;&#1090;&#1072;&#1088;&#1072;&#1085;&#1080;&#1103; &#1084;&#1077;&#1089;&#1090;&#1072; &#1085;&#1077; &#1085;&#1072;&#1096;&#1077;&#1083; &#1080; &#1087;&#1086;&#1101;&#1090;&#1086;&#1084;&#1091; &#1087;&#1086;&#1089;&#1086;&#1073;&#1080;&#1077; - &#1077;&#1076;&#1080;&#1085;&#1089;&#1090;&#1074;&#1077;&#1085;&#1085;&#1086;&#1077; &#1089;&#1088;&#1077;&#1076;&#1089;&#1090;&#1074;&#1086; &#1082; &#1089;&#1091;&#1097;&#1077;&#1089;&#1090;&#1074;&#1086;&#1074;&#1072;&#1085;&#1080;&#1102;. &#1048;&#1089;&#1087;&#1088;&#1072;&#1074;&#1085;&#1080;&#1082; &#1074; &#1089;&#1074;&#1086;&#1077;&#1084; &#1088;&#1072;&#1087;&#1086;&#1088;&#1090;&#1077; &#1075;&#1091;&#1073;&#1077;&#1088;&#1085;&#1072;&#1090;&#1086;&#1088;&#1091;, &#1087;&#1086;&#1076;&#1090;&#1074;&#1077;&#1088;&#1078;&#1076;&#1072;&#1103; &#1074;&#1099;&#1096;&#1077;&#1087;&#1088;&#1080;&#1074;&#1077;&#1076;&#1077;&#1085;&#1085;&#1099;&#1077; &#1089;&#1083;&#1086;&#1074;&#1072; &#1043;. &#1041;&#1072;&#1088;&#1090;&#1086;&#1083;&#1077;&#1074;&#1089;&#1082;&#1086;&#1075;&#1086;, &#1087;&#1080;&#1096;&#1077;&#1090;, &#1095;&#1090;&#1086; &#1076;&#1077;&#1081;&#1089;&#1090;&#1074;&#1080;&#1090;&#1077;&#1083;&#1100;&#1085;&#1086;, &#1074; &#1062;&#1080;&#1074;&#1080;&#1083;&#1100;&#1089;&#1082;&#1077; <&#1085;&#1077; &#1080;&#1084;&#1077;&#1102;&#1090;&#1089;&#1103; &#1095;&#1072;&#1089;&#1090;&#1085;&#1099;&#1077; &#1079;&#1072;&#1088;&#1072;&#1073;&#1086;&#1090;&#1082;&#1080;> &#1080; &#1041;&#1072;&#1088;&#1090;&#1086;&#1083;&#1077;&#1074;&#1089;&#1082;&#1086;&#1084;&#1091; &#1073;&#1077;&#1079; &#1087;&#1086;&#1089;&#1086;&#1073;&#1080;&#1103; &#1085;&#1077;&#1074;&#1086;&#1079;&#1084;&#1086;&#1078;&#1085;&#1086; &#1073;&#1091;&#1076;&#1077;&#1090; &#1089;&#1091;&#1097;&#1077;&#1089;&#1090;&#1074;&#1086;&#1074;&#1072;&#1090;&#1100;. 10 &#1080;&#1102;&#1083;&#1103; 1874 &#1075;. &#1085;&#1072;&#1079;&#1085;&#1072;&#1095;&#1077;&#1085;&#1086; &#1087;&#1086;&#1089;&#1086;&#1073;&#1080;&#1077; 6 &#1088;&#1091;&#1073;. &#1074; &#1084;&#1077;&#1089;&#1103;&#1094;. 23 &#1072;&#1074;&#1075;&#1091;&#1089;&#1090;&#1072; 1874 &#1075;. &#1091;&#1084;&#1077;&#1088; &#1074; &#1062;&#1080;&#1074;&#1080;&#1083;&#1100;&#1089;&#1082;&#1077;. [&#1055;&#1072;&#1074;&#1083;&#1086;&#1074; &#1042;.&#1040;. &#1055;&#1086;&#1083;&#1100;&#1089;&#1082;.&#1087;&#1086;&#1083;&#1080;&#1090;.&#1089;&#1089;&#1099;&#1083;&#1082;&#1072; &#1074; &#1050;&#1072;&#1079;&#1072;&#1085;&#1089;&#1082;.&#1075;&#1091;&#1073;-&#1085;&#1080;&#1080; &#1074; 2-&#1087;&#1086;&#1083;.XIX&#1074;]

Dla nieznających języka rosyjskiego &#8211; skrót:
&#8222;Uczestnik polskiego powstania. Pod nadzorem od 16 marca 1874 roku. Za uczestnictwo w szajce buntowników pozbawiony wszelkich praw i zesłany na Syberię. Przybył do Cywilska z guberni jenisejskiej.&#8221;
Cywilsk to miasto w guberni kazańskiej, stolica tzw. Republiki Czuwasji, gdzie z Syberii w ramach &#8222;amnestii&#8221; wielu powstańców trafiało na &#8222;osiedlenie w europejskiej części Rosji&#8221;. Pozbawiony możliwości pracy i bez środków do życia &#8211; otrzymywał od lipca zapomogę 6 rubli miesięcznie. Mimo tej &#8222;pomocy&#8221; zmarł w sierpniu 1874 roku.

Aleksander Bartolewski osiadł w Łęcznej, gdzie w 1843 roku zawarł związek małżeński ze Scholastyką Rabińską córką Jakuba i Bibianny. Był tam aptekarzem, mieli sześcioro dzieci: Aurelię Ignacę (ur.1844), Zbigniewa Jana Jakuba (ur.1846), Kamillę Wilhelminę Bibiannę (ur.i zm. 1848), Filipinę Sabinę (1849-1856), Zasława Mariana (1851-1936), Aleksandrę Eugenię (ur. 1854). Z losów tych dzieci, oczywiście oprócz Zasława, znamy tylko datę ślubu Aleksandry z Piotrem Tylmanem, w 1876 roku w Warszawie.

Los Aleksandra Bartolewskiego także był związany z Powstaniem Styczniowym. Istnieje domniemanie, że działał w komitecie obywatelskim i niósł pomoc medyczną powstańcom. Jego akt zgonu, 11.12.1863 w szpitalu w Łęcznej, pozwala przypuszczać iż musiał być ranny w trakcie potyczki pod Wolą Korybutową, która odbyła się 10 grudnia 1863 roku.
Zasław Marian Bartolewski (1851-1936), podobnie jak wielu przedstawicieli klasy średniej z tego pokolenia, zajmował się zarządzaniem majątkami ziemskimi. Było to zajęcie wymagające, jakbyśmy to dzisiaj nazwali, wszechstronności i mobilności. Można to prześledzić na podstawie miejsc urodzenia jego ośmiorga dzieci &#8211; Bezek, Wola Korybutowa, Kaniowola, Olchowiec, na koniec Lublin.

Wojny i powstania dotknęły także następne pokolenia.
Michał Bartolewski, początkowo zaczynający karierę urzędniczą jako buchalter w Lublinie, wstępuje w 1920 roku do 7 pułku piechoty, i ginie w potyczce pod Kozanką w czerwcu 1920 roku.
W tej samej wojnie ginie narzeczony Jadwigi, która do końca długiego życia nie otrząsnęła się z tej tragedii.

Stanisław Batolewski osiadł początkowo w Milejowie. Pracował w okolicznych cukrowniach. Wymieniany jest w źródłach jako komendant podobwodu POW w 1918, w Jaszczowie. W latach międzywojennych rodzina przeniosła się do Warszawy. Tu źródła podają jego działalność w Związku Strzeleckim, w 1923 prezes koła Warszawa Powiat. Stanisław miał trzech synów.
Jerzy Adam, ur. 1917, od października 1939 do maja 1945 roku więzień stalagu XA.
Janusz Stanisław, ur. 1919, brał udział w PW, pseudonim &#8222;Jur&#8221;.
Stanisław, ur. 1925, pseudonim &#8222;Stefan&#8221;, żołnierz batalionu Baszta, zginął 18 września 1944 roku.
Natomiast ich ojciec, Stanisław Batolewski, zaginął w czasie wojny, i losy jego nie są znane.

Brat Stanisława, Stefan, ukochany wujek i brat, wybrał karierę medyczną, ale też i wojskową. Studiował medycynę w Krakowie, w 1920 roku był kierownikiem szkoły podoficerów sanitarnych w Lublinie. W 1939 roku przez obóz internowanych w Egerze,Węgry i Jugosławię dotarł w grudniu 1940 roku do Palestyny. Służył w 4 szpitalu polowym, którego szlak prowadził od Palestyny, Syrii, Egiptu do Iraku. Po zakńczeniu wojny szpital przeniesiono do Wielkiej Brytanii, Stefan pracował w Iscoyd Park, potem w Penley, na koniec osiadł w Ośrodku Polskim w Penhros. Zmarł w 1960 roku w Bangor, pochowany jest na cmentarzu w Pwlheli.